Ebu Reyhan El-Biruni, 973-1048 yılları arasında yaşamış, çok yönlü bir bilim insanı olarak tarihe damgasını vurmuş bir dehadır. Astronomi, matematik, coğrafya, fizik, tıp ve daha birçok alanda yaptığı çalışmalarla, çağının ötesinde bir bilim anlayışını temsil etmektedir. UNESCO tarafından 'Evrensel Deha' olarak adlandırılan Biruni, bilimin temellerini atan önemli bir figürdür.
Erken Yaşam ve Doğum
El-Biruni, 4 Eylül 973 tarihinde günümüz Özbekistan'ının Harezm bölgesindeki Kas şehrinde doğmuştur. Ailesinin fakir olduğu düşünülmektedir ve çocukluğu, şehrin kenar mahallelerinde geçmiştir. Küçük yaşta babasını kaybettikten sonra annesi tarafından yetiştirilmiştir. Erken yaşlardan itibaren bilime olan ilgisi, onu dönemin önde gelen alimlerinden ders almaya yönlendirmiştir. İlk eğitimini Yunan bir bilginden almış, ardından Harezmli matematikçi Ebu Nasr Mansur'dan Öklid geometrisi ve Batlamyus astronomisini öğrenmiştir[S2].
Kariyer ve Başarıları
17 yaşında ilk bilimsel çalışmalarına başlamış ve güneşin yüksekliği ile şehrin boylamını hesaplamıştır. Hayatı boyunca birçok farklı coğrafyada bulunmuş ve farklı kültürlerle etkileşimde bulunmuştur. 1017 yılında Gazneli Mahmut tarafından fethedilen Harezm'den sonra Gazne'ye gitmiş ve burada bilimsel çalışmalarına devam etmiştir. Biruni, dünyanın çevresini hesaplayan ilk bilim insanı olarak tarihe geçmiştir. Ayrıca, modern eczacılığın temellerini atmış ve 113 eser kaleme almıştır[S2][S4].
Özel Hayatı
Biruni'nin özel hayatı hakkında çok fazla bilgi bulunmamaktadır. Ancak, bilimsel merakı ve araştırma ruhu ile tanınmış, birçok farklı kültürü incelemiştir. Ailesi hakkında çok az bilgi mevcut olup, kendisi de soy sopuna dair detayları önemsemediğini ifade etmiştir[S4].
Güncel Durum
1061 yılında Gazne'de vefat eden Biruni, geride bıraktığı eserlerle bilim dünyasında önemli bir yer edinmiştir. Onun çalışmaları, günümüzde bile bilim insanları için ilham kaynağı olmaya devam etmektedir. Bilimsel gözlem ve deneyin öncüsü olarak kabul edilen Biruni, bilime olan katkılarıyla unutulmaz bir isim olmuştur[S3][S5].
Kaynaklar
- [S2] - Biruni Kimdir? (www.birunihastanesi.com.tr) - https://www.birunihastanesi.com.tr/biruni-kimdir
- [S3] - Biruni Kimdir? (www.biruni.edu.tr) - https://www.biruni.edu.tr/universitemiz/biruni-kimdir
- [S4] - BÎRÛNÎ - TDV İslâm Ansiklopedisi (islamansiklopedisi.org.tr) - https://islamansiklopedisi.org.tr/biruni
- [S5] - Biruni Kimdir? (biruni.com.tr) - https://biruni.com.tr/biruni-kimdir/
